Nou, nou, nou, hadden we een nog hoogdravendere titel neer kunnen zetten, horen we je denken. Patagonia verkoopt al bijna 50 jaar succesvol outdoorproducten en Moonback bestaat ‘nog maar’ sinds 2020. Toch is er gelegenheid om deze, toegegeven ambitieuze, parallel te trekken.
Maar eerst; we kijken enorm op tegen Patagonia. We vinden het ontzettend inspirerend hoe ze altijd 100% en zonder compromis staan voor hun missie om de aarde te beschermen, en tegelijkertijd een succesvol bedrijf hebben opgebouwd met een merk dat door velen geliefd is.
Oprichter Yvon Chouinard is hier altijd glashelder over geweest. Hij zegt zelf ‘per ongeluk’ ondernemer te zijn geworden. Iets goeds doen voor zijn klanten (de eersten waren zijn vrienden) en de aarde was voor hem altijd belangrijker dan zo veel mogelijk winst maken. Voorbeelden genoeg: je krijgt levenslang gratis reparaties, producten worden van duurzame materialen gemaakt, het bedrijf riep tijdens Black Friday op vooral geen spullen te kopen en Patagonia geeft jaarlijks miljoenen weg aan goede doelen. Tip: lees het boek Let my people go surfing.
Patagonia wordt steward-owned
In september 2022 doet de familie Chouinard het meest opvallende tot nu toe. Iets wat het sluitstuk is om de missie van het bedrijf voor eens en altijd te borgen, ook als zij niet meer aan het roer staan. Yvon Chouinard, op dit moment 83 jaar, en zijn vrouw en kinderen hebben een heel comfortabel leven. Ze hebben zelf niet nog meer nodig, redeneren ze. Daarom maken ze van de aarde de enige aandeelhouder van het bedrijf. Om precies te zijn: hij doneert alle aandelen aan een stichting die zich inzet voor het tegengaan van klimaatverandering. Alle huidige en toekomstige winsten zullen aan deze stichting toekomen. Dit is steward-ownership.
“Wat Chouinard hier doet, is zijn bedrijf zo hervormen dat er geen kapitaal meer aan kán worden onttrokken door eigenaren.” - Nina de Korte, We Are Stewards
Geen kapitaal onttrekken
Waarom vinden we dit bij Moonback nou zo geweldig? De keuze die Patagonia nu maakt, zorgt er voor dat de missie van Patagonia altijd voorop blijft staan. Precies wat we bij Moonback ook willen. “Andere miljardairs halen als eigenaar privévermogen uit hun bedrijf en doneren dat aan een goed doel naar keuze. Wat Chouinard hier doet, is zijn bedrijf zo hervormen dat er geen kapitaal meer aan kán worden onttrokken door eigenaren. Of hij dat nou zelf is, zijn kinderen, investeerders of aandeelhouders. Alles gaat naar het klimaat, terwijl Patagonia wel gewoon een commercieel bedrijf blijft.” zegt Nina de Korte hierover in de Volkskrant. Nina werkt bij We Are Stewards, de organisatie die steward-ownership in Nederland op de kaart zet en Moonback tijdens de oprichting heeft geholpen steward-owned te worden.
“Ik heb helemaal geen respect voor de aandelenmarkt. Als je eenmaal op de beurs zit, ben je de controle over het bedrijf kwijt.” - Yvon Chouinard, oprichter Patagonia
Nieuwe vorm van kapitalisme
Was het bedrijf verkopen aan investeerders of naar de beurs brengen dan niet voldoende om geld vrij te maken om in te zetten tegen klimaatverandering? De oprichter zegt hierover in een interview in The New York Times: “Ik heb helemaal geen respect voor de aandelenmarkt. Als je eenmaal op de beurs zit, ben je de controle over het bedrijf kwijt, en moet je de winst voor de aandeelhouder maximaliseren, en dan word je een van die onverantwoordelijke bedrijven.” En verder: “Hopelijk vormt dit een nieuwe vorm van kapitalisme die niet eindigt met een paar rijke mensen en een stel arme mensen. We gaan het maximaal geld weggeven aan mensen die actief werken aan het redden van deze planeet.”
Je begrijpt dat deze actie ons inspireert. Daarom vertellen we je graag waarom Moonback bij de oprichting in 2020 voor steward-ownership heeft gekozen.
1. Steward-ownership voorkomt ‘greenwashing’ en ‘windowdressing’
Het is geen mooi Nederlands, maar wat ons betreft wel de essentie van steward-ownership. Als steward-owned bedrijf veranker je de missie in de bedrijfsstructuur. Je scheidt ook het winst- en stemrecht en verdeelt deze onder verschillende aandeelhouders. Je bouwt je bedrijf dus zo op dat je de missie nooit overboord kunt gooien ten gunste van winstmaximalisatie. Nu niet en in de toekomst niet, wanneer er misschien andere aandeelhouders of bestuurders komen en de financiële belangen groter worden.
2. Steward-ownership is ondernemend
Je denkt al snel aan een stichting bij organisaties met een ideeële doelstelling. Vaak verpakt als goed doel, NGO of actiegroep. Daar is niets mis mee natuurlijk, maar het mooie van steward-ownership is dat het ‘goed doen’ combineert met ondernemerschap. Extra voordeel is dat we zelf in actie kunnen komen en niet op de politiek hoeven te wachten.
Wij zijn er van overtuigd dat ondernemers slagkracht kunnen combineren met een succesvol bedrijf dat uiteindelijk winst maakt. Geld verdienen is prima en investeerders mogen ook een redelijk rendement maken voor het risico dat zij lopen. Alleen, goed is goed genoeg en de extra winst moet besteed worden aan het verwezenlijken van de missie.
3. Steward-ownership is flexibel
Steward-ownership is geen mal waar je jouw organisatie in moet persen. Wat het wel is? Een paraplu-begrip. Iedereen is vrij om het in te richten zoals het het beste past om de missie te waarborgen. Belangrijker nog dan hoe je het precies juridisch regelt, zijn de afspraken die je maakt over de kernwaarden van het bedrijf.
Wat is onze gezamenlijke missie, wie heeft er zeggenschap, wie kan investeren, hoeveel rendement vinden we genoeg en hoeveel salaris en eventueel dividend keren we onszelf uit? Dit zijn vragen waar je als stewards antwoord op moet geven. Dan ben je al een heel eind op weg om steward-owned te worden en zijn er meerdere manieren om dit juridisch in je bedrijf te verankeren.
4. Steward-ownership kan
In essentie maak je een extra set afspraken om je rechtspersoon of -personen, bijvoorbeeld een besloten vennootschap, net iets anders te laten werken. Het beste voorbeeld hier van is het scheiden van winst- en stemrecht door verschillende type aandelen uit te geven. Standaard heb je met een aandeel zowel winst- als stemrecht, maar je kunt dit ook scheiden. Dat is legaal en kun je via de notaris regelen.
Andere bijkomende afspraken kan een jurist duidelijk formuleren in bijvoorbeeld een aandeelhoudersovereenkomst. Momenteel werkt de Nederlandse overheid ook aan de BVm, de maatschappelijke BV. Je hoeft niet op de invoering hiervan te wachten om je bedrijf steward-owned te maken. Je kunt er dus meteen mee aan de slag.
Ook steward-owned worden?
Ben je ondernemer en inspireert Patagonia jou ook om missiegedreven te werken? Wij moedigen je aan om je te verdiepen in steward-ownership en te onderzoeken of dit ook voor jouw bedrijf goed werkt. Neem gerust contact met ons op als je vragen hebt, of kijk eens op de website van We Are Stewards. Dit is de organisatie die steward-ownership in Nederland op de kaart zet. Zij hebben Moonback tijdens de oprichting in 2020 geholpen om steward-owned te worden. Teaser: het zal je verbazen welke bedrijven eigenlijk steward-owned zijn, waarvan je het niet nog wist.
